ممکن است تا به امروز تصمیمات اشتباه زیادی گرفته باشیم. در برخی موارد خودمان را مقصر می‌دانیم و در برخی از موارد دیگران را. با اینکه بعد آن تصمیم اشتباه دیگر خیلی فرقی ندارد چه کسی مقصر است، به هر حال باید خودمان مسئولیت آن را بپذیریم و فکر چاره‌ای باشیم. طبیعاتا هر راه چاره‌ای بیاندیشیم دو ویژگی را نیاز دارد:
- اول اینکه جلوی آسیب‌های دیگر را بگیرد. (این آسیب‌ها شامل همه چیز می‌شوند)
- دوم اینکه نباید به ضرر کسی باشد.
چند اشتباه رایج در تصمیم گیری
در تصمیم گیری دو مقوله مجزا اما کاملا مرتبط وجود دارد. یکی تصمیمات اشتباه هستند که تکلیفمان با آن ها مشخص است. اما موقله دوم اشتباهات تصمیم گیری است که در فرایند تصمیم گیری ما با آن‌ها مواجه می‌شویم. حال گاهی نتیجه تصمیم خوب می‌شود و گاهی بد. اما چو ذاتا اشتباه هستند و نمی‌توان با خیال راحت ان‌ها را برای تصمیمات بعدی انجام داد با عنوان اشتباهات تصمیم گیری می‌شناسیم.
بنابراین قبل از اینکه دقیقا یاد بگیریم چطور از اشتباهات تصمیم گیری به نفع خودمان استفاده کنیم بهتر است با چند اشتباه رایج در تصمیم گیری آشنا شویم.
تصمیم تماما احساسی
هیجانات زندگی ما اگر خودآگاهی را از ما بگیرند همیشه دردسر ساز هستند. در زمان هیجان، چه منفی و چه مثبت، مغز توان تحلیل خودش را از دست می‌دهد و در تصمیم گیری کاملا ضعیف عمل می‌کند. در هنگام هیجان همه چیز هم می‌تواند کاملا بد و به دردنخور به نظر بیاید و هم کاملا عالی و به درد بخور.
اما به محض اینکه هیجان از بین رفت تازه می‌فهمیم عجب اشتباه بزرگی کرده‌ایم. در مقاله مدیریت تصمیم های احساسی درباره این موضوع به طور کامل صحبت کرده‌ایم.
نگاه یک جانبه به دیگران
یکی از اشتباهات رایج دیگر، نگاه کلی نگرانه به دیگران در تصمیم گیری است. همه فلان گوشی موبایل را می‌خرند و از آن تعریف می‌کنند. همه می‌گویند مهاجرت خوب است. من خودم چند نفری را می‌شناسم که ازدواج کرده‌اند و کارشان به طلاق کشیده شده است. زمانی که مشابه این جملات را بازگو می‌کنیم احتمالا در حال تعمیم دادن تصمیم هستیم.
صرفا چون دیده‌ایم عده یک موضوع را انتخاب می‌کنند یا یک اشتباه مشابه را تجربه می‌کنند برای ما کافیست تا آن تصمیم را بگیریم یا نه. اگر می‌خواهید در مدیریت این اشتباه رایج حرفه‌ای شوید حتما مقاله تعمیم دادن در تصمیم گیری را مطالعه کنید.
نگاه صفر یا یک
گاهی اوقات در تصمیم‌هایی که میگیریم احساس می‌کنیم یک راه بیشتر برایمان نمانده و معمولا آن، یک تصمیم بسیار سخت است. به جرات یکی از بدترین قفل‌های ذهنی در مورد تصمیم گیری همین موضوع است. در این حالت دو انتخاب داریم: یا به طور کلی از تصمیم و مسئولیت آن فرار می‌کنیم، یا خودمان را از چاله در می‌آوریم و به چاه می‌اندازیم.
مگر اینکه فرشته نجاتی از راه برسد و یک گزینه دیگر که آنقدرها هم سخت نیست را جلوی پایمان می‌گذارد. اصطلاحا به این حالت نگاه صفر و یک (یا هیچ یا همه چیز) می‌گوییم. اگر علاقه مند هستید در این مورد بیشتر بدانید می‌توانید مقاله نگاه صفر و یک در تصمیم گیری را مطالعه کنید.
مسئولیت نپذیری
اشتباهات تصمیم گیری ناشی از عدم مسئولیت پذیری بسیار متنوع هستند. تا به حال شده وقتی از شما می‌پرسند: چه چیزی میل می‌کنید شما پاسخ دهید فرقی ندارد؟ یا مثلا بگویید هر چه خودت می‌خوری برای من هم بیاور یا سفارش بده. در حالت دیگر وارد یک فروشگاه می‌شوید و فروشنده بعد از یک دنیا اطلاعات فنی و غیرفنی از شما می‌خواهد یک گزینه را انتخاب را کنید.
اینجاست که به احتمال زیاد پاسخ شما چنین خواهد بود: من که سر در نمی‌آورم خودت هرکدام که بهتر است را برایم بیاور. در مدل‌های بزرگ‌تر به مادرتان می‌گویید یک دختر خوب برایم پیدا کن تا با او ازدواج کنم.
این موضوع به شدت از عدم مسئولیت پذیری در تصمیم نشأت می‌گیرید. در چنین مواردی همیشه بهانه کافی برای اعلام عدم رضایت وجود دارد و حرف مشترکی که در همه حالت‌های مشابه زده می‌شود این است: اگر خودم انتخاب می‌کردم این طور نمیشد. اگر علاقه مند به این موضوع هستید می‌توانید مقاله مسئولیت پذیری در تصمیم گیری را مطالعه کنید.
بزرگ‌ترین اشتباه مشترک در تصمیم گیری:
در بین همه این اشتباهات تصمیم گیری، پررنگ‌ترین نقطه اشتراک، نداشتن هنر ارزیابی تصمیم است. این روزها که انتخاب‌ها انقدر زیاد شده است همگی باید هنر ارزیابی تصمیم را در میان مهارت‌های دیگر کسب کنیم. مقاله هنر ارزیابی تصمیم به دقت این اشتباه مشترک را بررسی کرده‌ایم.
منفعت سازی از تصمیمات اشتباه
فراموش نکنید قرار نیست با آسیب دیدن یا ضرر کسی ما نفع ببریم. بلکه قرار است تصمیماتی که به نوعی ما را درگیر می‌کنند را پوشش دهیم و کاری کنیم حداقل دیگر به ما آسیب نزنند.
اشتباه تصمیم قبلی را بررسی کنید:
معمولا وقتی در اثر یک تصمیم غلط نتایجی حاصل می‌شوند که ما دوست نداریم واقعا حالمان بد می‌شود. البته این یک رفتار کاملا طبیعی است و هیچ ایرادی هم ندارد. اما می‌توان با بررسی دقیق اشتباه یا اشتباهات حین تصمیم گیری را بررسی کرد. بسیاری از افراد بعد از اشتباهاتشان یا به طور کلی آن را نادیده می گیرند یا آنقدر خشک و شکننده تلاش می‌کنند دیگر آن اشتباه را تکرار نکند.
بررسی دقیق اشتباه تصمیم قبلی به شما این قدرت را می‌دهد تا شرایط جدید را بهتر ارزیابی کنید. در واقع هر بار که شما اشتباه تصمیم قبلی را درک می‌کنید همانند زمانی است که یک فشنگ به خشاب خود اضافه کرده‌اید. هر بار مجهزتر و پخته‌تر از دفعات قبلی عمل می‌کنید.
علت اشتباه قبلی را بررسی کنید:
توجه کنید این اقدام با مورد قبل تفاوت دارد. در مورد قبلی شما فقط اشتباه یا اقدام علط تصمیم را کشف کردید. اما حالا می‌خواهیم علت رخ دادن آن اشتباه را بررسی کنید. ممکن است وقتی شما در شرایط خاصی قرار می‌گیرید اشتباه بیشتری انجام دهید.
این شرایط خاص می‌تواند حضور یک فرد در کنار شما باشد. یا حتی در موارد بحرانی ممکن است شما دچار خطا شوید. بنابراین بعد از آنکه اشتباه تصمیم خود را بررسی کردید ببینید چه چیزی عامل ان اشتباه بوده است.
نکته حیاتی: مقصر دانستن دیگران حتی اگر واقعا مقصر بوده باشند خیلی باعث رشد شما نمی‌شود. ببینید اشتباه خودتان چه بوده است. حتی اگر تقصیری نداشتید.
نتایج را به درستی تحلیل کنید:
معمولا زمانی که تصمیمات اشتباه میگیریم نتایج جالبی رقم نمی‌خورد و ما معمولا از نتایج ناراضی هستیم. اما اگر واقع بین بشیم در بدبینانه‌ترین شرایط هم در اثر یک تصمیم بد اتفاقی پدید می‌آیند که نه تنها بد نیستند بلکه خیلی کمک کننده و رضایت‌بخش هستند. اگر شما بتوانید این اتفاقات مثبت را هر چه زودتر ببینید و روی آن‌ها مانور دهید حتما تصمیم بد شما به نفعتان خواهد بود.
اگر آن را به درستی عملی کنید حتی نفع دیگران هم خواهد بود. بنابراین زمانی می‌گوییم نتایج را به درستی تحلیل کرده ایم که همزمان با دیدن اتفاقات بد، اتفاقات خوب را نیز ببینیم.
